هفت شهر عشق را عطّار گشت                                ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم»

هست وادی طلب آغاز کار                                     وادی عشقست از آن پس بی کنار

پس سوم وادیست، آنِ معرفت                                  هست چارم وادی استغنا صفت

هست پنجم وادیِ توحید پاک                                   پس ششم وادیِ حیرت صعبناک

هفتمین وادی فقر است و فنا                                     بعد از این روی و روش نبود ترا

چون فرود آئی به وادی طلب                                  پیشت آید هر زمانی صد تعب

جدّ و جهد اینجات باید سالها                                   زانکه اینجا قلب گردد حالها

مال اینجا بایدت انداختن                                         ملک اینجا بایدت درباختن

چون نماند هیچ معلومت بدست                                دل بباید کرد پاک از هر چه هست

چون دل تو پاک گردد از صفات                              تافتن گیرد زحضرت نور ذات

چون شود آن نور بر دل آشکار                                در دل تو یک طلب گردد هزار

گر شود در راه او آتش پدید                                   ور شود صد وادی ناخوش پدید

خویش را از شوق او دیوانه وار                             بر سر آتش زند پروانه وار

سرطلب گردد زمشتاقی خویش                               جرعۀ میخواهد از ساقی خویش

جرعۀ زان باده چون نوشش بود                             هر دو عالم کل فراموشش بود

بعد از این وادی عشق آید پدید                               غرق آتش شد کسی کانجا رسید

عاشق آن باشد که چون آتش بود                             گرم رو، سوزنده و سرکش بود

عاقبت اندیش نبود یک زمان                                 درکشد، خوش خوش بر آتش صد جهان

لحظه ای نه کافری داند نه دین                               ذره ای نه شک شناسد نه یقین

هر چه دارد پاک دربازد به نقد                               در وصال دوست سربازد به نقد

دیگران را عهدۀ فردا بود                                     لیک او را نقد هم اینجا بود

می طپد پیوسته در سوز و گداز                              تا به جای خود رسد ناگاه باز

ماهی از دریا چو در صحرا فتد                            میطپد، تا بو که در دریا فتد

عقل در سودای عشق، استاد نیست                         عشق، کار عقل مادرزاد نیست

هست یک یک برگ، از هستی عشق                      سر به سر افکنده از، مستی عشق

گر زغیبت دیده ای بخشند، راست                         اصل عشق آنجا ببینی، کز کجاست

گر ترا آن چشم غیبی، باز شد                               با تو ذرّات جهان، همراز شد

بعد از آن بنمایدت پیش نظر                                معرفت را وادیی بی پا وسر

هیچ ره در وی نه چون آن دیگر است                    سالک تن سالک جان دیگر است

باز جان و تن زنقصان و کمال                            هست دایم در ترقّی و زوال

سیر هر کس تا کمال او بود                                قرب هر کس حسب حال او بود

گر به پرّد پشّه چندانی که هست                            کی کمال صرصرش آید بدست

لاجرم چون مختلف افتاد سیر                              هم روش هرگز نگردد هیچ طیر

چون بتابد آفتاب معرفت                                    از سپهر این ره عالی صفت

هریکی بینا شود بر قدر خویش                            باز یابد در حقیقت صدر خویش

سرّ ذاتش چون بر او روشن شود                          گلخن دنیا بر او گلشن شود

مغز بیند از درون پوست او                               خود نبیند ذره ای جز دوست او

هر چه بیند روی او بیند مدام                              ذره ذره کوی او بیند مدام

صد هزار اسرار از زیر نقاب                            روی می بنمایدش چون آفتاب

صد هزاران مرد گم گردد مدام                           تا یکی اسرار بین گردد تمام

کاملی باید در این راه شگرف                            تا کند غوّاصی این بحر ژرف

گر زاسرارش شود ذوقی پدید                           هر زمانی نو شود شوقی پدید

گر بیاری دست تا عرش مجید                          دم مزن یک ساعت از هل من مزید

خویش را در بحر عرفان کن                           ورنه باری خاک ره بر فرق کن

گر نداری شادی از وصل یار                          خیز باری ماتم هجران بدار

گر نمی بینی جمال یار تو                              خیز و بنشین میطلب اسرار تو

بعد از این وادی استغنا بود                             نه در او دعوی و نه معنی بود

هفت دریا یک شمر اینجا بود                          هفت اختر یک شرر اینجا بود

هشت جنّت نیز اینجا مرده ایست                      هفت دوزخ همچو یخ افسرده ایست

هست موری را هم اینجا ای عجب                    قوّت صد پیل آخر بی سبب

صد هزاران جسم خالی شد زروح                    تا در این حضرت دروگر گشت نوح

صد هزاران پشّه در لشگر فتاد                        تا براهیم از میان بر سر فتاد

صد هزاران طفل سر برّیده گشت                     تا کلیم الله صاحب دیده گشت

صد هزاران خلق در زنّار شد                         تا که عیسی محرم اسرار شد

صد هزاران جان و دل تاراج یافت                   تا محمّد یک شبی معراج یافت

گر جهانی دل کبابی دیده ای                          همچنان دانم که خوابی دیده ای

گر در این دریا هزاران جان فتاد                     شبنمی در بحر بی پایان فتاد

گر بریخت افلاک و انجم لخت لخت                  در جهان کم گیر برگی از درخت

گر زماهی در عدم شد تا به ماه                       پای موری لنگ شد در قعر چاه

گر دو عالم شد همه یک بار نیست                   در زمین ریگی همان انگار نیست

گر بریخت این جملۀ تنها به خاک                    موی حیوانی اگر نبود چه باک

گر به یک ره گشت این نه طشت گم                 قطره ای در هفت دریا گشت گم

بعد از آن وادی توحید آیدت                           منزل تجرید و تفرید آیدت

گر بسی بینی عدد گر اندکی                          آن یکی باشد در ره آن یکی

چون یکی باشد یک اندر یک مدام                   آن یکی اندر یکی باشد تمام

نیست آن یک کان آمد ترا                             زان یکی کاندر عدد آید ترا

چون برونست این زحد واز عدد                     از ازل قطع نظر کن وز ابد

بعد از آن وادی حیرت آیدت                          کار دایم درد وحسرت آیدت

هر نفس اینجا چوتیغی باشدت                        هر دمی اینجا دریغی باشدت

از بن هر موی آن کس نه به تیغ                     می چکد خون می نگارد ای دریغ

مرد حیران چون رسد آن جایگاه                     در تحیر مانده وگم کرده راه

گم شود در راه حیرت محو ومات                   بی خبر از بود خود واز کائنات

هر که زد توحید بر جانش رقم                      جمله گردد محو از او او نیز هم

در چنین منزل که دل باشد ناپدید                    نی که شد زین راه منزل ناپدید

ریسمان عقل را سر گم شده است                   خانه پندار را در گم شده است

هر که او اینجا رسد سر گم کند                     چار حد خویش را در گم کند

گر کسی اینجا رهی در یافته است                  سرّ کل او را سراسر، یافته است

بعد از این وادی فقر است وفنا                      کی بود اینجا سخن گفتن روا

عین این وادی فراموشی بود                         گنگی وکری وبی هوشی بود

صد هزاران سایه جاوید تو                          گم شده بینی زیک خورشید تو

بحرکلّی چون به جنبش کرد رای                    نقشها در بحر کی مانده به جای

هر دو عالم نقش این دریات بس                    هرکه گوید نیست این سودات بس

هرکه دردریای کل گم بوده شد                         دائما گم بوده وآسوده شد

دل بدین دریا در این آسودگی                       می نیابد هیچ چیز گم بودگی

گراز این گم بودگی بازش دهند                    صنع بین گردد بسی رازش دهند

عود و  هیمه چون به آتش در شوند               هر دو بر یک جای خاکستر شوند

این به صورت هردو یکسان باشدت               در صفت فرق فراوان باشدت

گرپلیدیگم شود در بحرکل                          در صفات خود فرو ماند به ذلّ

لیک گر پاکی در این دریا شود                    از وجود خویش ناپیدا شود

جنبش او جنبش دریا بود                            اوچو نبود در میان زیبا یود

نبود او و بود ،چون باشد این                       ازخیال عقل بیرون باشد این

آن شناسد کو بود ان را سزا                         زانکه اسرار بقا بعدالفنا                     

تا تو هستی در وجود ودر عدم                      کی توان زد در این منزل قدم

در نگر که اول و آخر که بود                       گر به آخر دانی این آخر چه سود

نطفۀ پرورده در صدعز ّو ناز                    تاشده هم عاقل وهم کارساز

کرده اورا واقف اسرار خویش                      داده اورا معرفت در کار خویش

بعد از آن محو کرده هرکه کل                      زان همه عزت در افکنده به ذلّ

باز گردانید اورا خاک راه                           باز کرده فانی اورا چند نگاه

پس میان آن فنا صد گونه راز                       گفت با او لیک بی اوگفته باز

بعد از آن او را بقائی داده کل                      عین عزت کرده بر او عین ذلّ

تا نگردد جان تو مردود شاه                         کی شود مقبول شاه آن جایگاه

تا نیابی در فنا کم کاستی                             در بقا هرگز نبینی راستی

اول اندازد به خواری در رهت                      تا تو هستی هست در تو کی رسد

تا نگردی محو خواری وفنا                          کی رسد اثبات از عزّ وبقا

در دلـــــــم بــــــــود كه آدم شوم؛ امّا نشدم                   بــــى‏خبر از همه عالم شوم؛ امّا نشدم

بـــــــر درِ پيــــــرِ خــــــرابــــات نهم روى نياز           تا بــه اين طايفه محرم شوم؛ امّا نشدم

هجرت از خويش كنم، خانه به محبوب دهم                تا بـــه اسمـــــاء معلّم شوم؛ امّا نشدم

 از كف دوست بنوشم همه شب باده عشق                  رستــــه از كوثر و زمزم شوم؛ امّا نشدم

فــــــــــارغ از خـويشتن و واله رخسار حبيب             همچنــــان روح مجسم شوم؛ امّا نشدم

سر و پا گوش شوم، پاى به سر هوش شوم                كـــــز دَم گرم تو مُلهَم شوم؛ امّا نشدم

از صفــــــا راه بيابــــــم به ســــــــوى دار فنا             در وفــــا يــــــار مسلّم شوم؛ امّا نشدم

خواستم بر كنم از كعبه دل، هر چه بت است              تــــا بــــرِ دوست مكرّم شوم؛ امّا نشدم

آرزوهــــا همـــــه در گور شد اى نفس خبيث            در دلــــم بــــود كـه آدم شوم؛ امّا نشدم

علي اي هماي رحمت تو چه آيتي خدا را                          که به ماسوا فکندي همه سايه‌ي هما را

دل اگر خداشناسي همه در رخ علي بين                           به علي شناختم من به خدا قسم خدا را 

به خدا که در دو عالم اثر از فنا نماند                               چو علي گرفته باشد سر چشمه‌ي بقا را

مگر اي سحاب رحمت تو بباري ارنه دوزخ                     به شرار قهر سوزد همه جان ماسوا را

برو اي گداي مسکين در خانه‌ي علي زن                         که نگين پادشاهي دهد از کرم گدا را

بجز از علي که گويد به پسر که قاتل من                          چو اسير تست اکنون به اسير کن مدارا

بجز از علي که آرد پسري ابوالعجائب                             که علم کند به عالم شهداي کربلا را

چو به دوست عهد بندد ز ميان پاکبازان                           چو علي که ميتواند که بسر برد وفا را

نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت                       متحيرم چه نامم شه ملک لافتي را

بدو چشم خون فشانم هله اي نسيم رحمت                         که ز کوي او غباري به من آر توتيا را

به اميد آن که شايد برسد به خاک پايت                            چه پيامها سپردم همه سوز دل صبا را

و تويي قضاي گردان به دعاي مستمندان                         که ز جان ما بگردان ره آفت قضا را

چه زنم چوناي هردم ز نواي شوق او دم                          که لسان غيب خوشتر بنوازد اين نوا را

«همه شب در اين اميدم که نسيم صبحگاهي                     به پيام آشنائي بنوازد و آشنا را»

ز نواي مرغ يا حق بشنو که در دل شب                         غم دل به دوست گفتن چه خوشست شهريارا

الهی سینه ای ده آتش افروز                                        در آن سینه دلی وآن دل همه سوز

هر آن دل را که سوزی نیست ، دل نیست                        دل افسرده غیر از آب و گل نیست

دلم پر شعله گردان ، سینه پر دود                                  زبانم کن به گفتن آتش آلود

کرامت کن درونی درد پرور                                           دلی در وی درون درد و برون درد

به سوزی ده کلامم را روایی                                         کز آن گرمی کند آتش گدایی

دلم را داغ عشقی بر جبین نه                                        زبانم را بیانی آتشین ده

سخن کز سوز دل تابی ندارد                                         چکد گر آب ازو ، آبی ندارد

دلی افسرده دارم سخت بی نور                                        چراغی زو بغایت روشنی دور

بده گرمی دل افسرده ام را                                             فروزان کن چراغ مرده ام را

ندارد راه فکرم روشنایی                                               ز لطفت پرتوی دارم گدایی

اگر لطف تو نبود پرتو انداز                                           کجا فکر و کجا گنجینه راز ؟

ز گنج راز ، در هر کنج سینه                                         نهاده خازن تو صد دفینه

ولی لطف تو گر نبود ، به صد رنج                                  پشیزی کس نباید زآنهمه گنج

چو در هر کنج ، صد گنجینه داری                                  نمی خواهم که نومیدم گذاری

به راه این امید پیچ در پیچ                                             مرا لطف تو می باید ، دگر هیچ

خوشا دردی! كه درمانش تو باشی                خوشا راهی! كه پایانش تو باشی

خوشا چشمی! كه رخسار تو بیند                 خوشا ملكی! كه سلطانش تو باشی

خوشا آن دل! كه دلدارش تو گردی               خوشا جانی! كه جانانش تو باشی

خوشی و خرمی و كامرانی                      كسی دارد كه خواهانش تو باشی

چه خوش باشد دل امیدواری                       كه امید دل و جانش تو باشی

همه شادی عشرت باشد، ای دوست              در آن خانه كه مهمانش تو باشی

گل و گلزار خوش آید كسی را                          كه گلزار و گلستانش تو باشی

چه باك آید زكس! آن را كه او را                      نگهدار و نگهبانش تو باشی

مپرس ازكفر و ایمان بی دلی را                      كه هم كفر و هم ایمانش تو باشی

برای آن به ترك جان بگوید                           دل بیچاره، تا جانش تو باشی

" عراقی" طلب درد است دایم                    به بوی آنكه درمانش تو باشی

کی رفته ای زدل که تمنا کنم تو را                                      کی بوده ای نهفته که پیدا کنم تو را

غیبت نکرده ای که شوم طالب حضور                                   پنهان نگشته ای که هویدا کنم تورا

با صد هزار جلوه برون آمدي كه من                                     با صد هزار ديده تماشا كنم تو را

چشمم به صد مجاهده آيينه ساز شد                                 تا من به يك مشاهده شيدا كنم تو را

بالاي خود در آينـﮥ چشم من ببين                                        تا با خبر ز عالم بالا كنم تو را

مستانه كاش در حرم و دير بگذري                                      تا قبله گاه مؤمن و ترسا كنم تو را

خواهم شبي نقاب ز رويت برافكنم                                     خورشيد كعبه، ماه كليسا كنم تو را

گر افتد آن دو زلف چليپا به چنگ من                                   چندين هزار سلسله در پا كنم تو را

طوبي و سدره گر به قيامت به من دهند                              يكجا فداي قامت رعنا كنم تو را

زيبا شود به كارگِه عشق كار من                                       هر گه نظر به صورت زيبا كنم تو را

رسواي عالمي شدم از شور عاشقي                                 ترسم خدا نخواسته رسوا كنم تو را

من کیم خار گلستان تو یابن الزهرا               زده ام دست به دامان تو یابن الزهرا  

همچنان قطره که افتاده به دریای عظیم         کشته غرق یم احسان تویابن الزهرا   

 سربه درگاه توسودم زتو خواهم کش           که بود یکسره گریان تویابن الزهرا 

 میزبان  کشت تورا با دو لب تشنه ولی         خلق عالم شده مهمان تویابن الزهرا  

 آب می نوشم واز سوز جگر می گویم         به فدای لب عطشان تویابن الزهرا   

 بالب تشنه شدی در ره دین قربانی             جان عالم همه قربان تویابن الزهرا  

آبروبر همه خلق جهان می باشدمی بخشد      گردی از گوشه ی ایوان تو یابن الزهرا 

مادرت فاطمه می کرد تما شا که یزید        چوب زد بر لب و دندان تویابن الزهرا  

زخم شمشیر نهاد ند به جای مرهم              بر روی داغ جوانان تویابن الزهرا 

عالم همه قطره و درياست حسين       خوبان همه بنده اند و آقاست حسين

                               امام حسین

کرده ام نذرکه عمری زغمت گریه کنم               آه ازدل کشم وزألمت گریه کنم

گردل سوخته ای لطف به من کرده خدا             بهرآن است که سوزم زغمت گریه کنم

گا ه بر ما تم  توبرسروسینه زنم                       گاه بنشینم وزیر عَلمت  گریه کنم           

منم آن سائل در ما نده که بادست تهی            دردل شب به امید کرمت گریه کنم   

به غبارحرم کرب وبلایت سو گند                      دوست دارم که شبی درحرمت گریه کنم

کاش آ یی دم مردن به سر بالینم                    تا نهم صورت خود برقدمت گریه کنم

ميان عاشق و معشوق رمزي است        چه داند آنكه اشتر مي چراند

درنیابد حال پخته هیچ خام      پس سخن کوتاه باید والسلام